Ginekomastiya Nədir?
Ginekomastiya, kişilərdə döş vəzlərinin anormal böyüməsi ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Bu hal, estrogen və testosteron hormonlarının tarazlığının pozulması nəticəsində yaranır. Ginekomastiya adətən yetkinlik dövründə, yaşlı kişilərdə və ya bəzi tibbi şərtlər və dərman istifadəsi fonunda inkişaf edə bilər.
Ginekomastiyanın Səbəbləri
Ginekomastiyanın əsas səbəbləri hormonal dəyişikliklər və bəzi tibbi şərtlərlə bağlıdır:
- Hormonal Dəyişikliklər: Testosteron və estrogen hormonlarının balanssızlığı ginekomastiyanın əsas səbəbidir. Kişilərdə normal şəraitdə testosteron üstünlük təşkil edir, lakin estrogen səviyyəsinin artması və ya testosteronun azalması döş toxumasının böyüməsinə səbəb ola bilər.
- Yetkinlik Dövrü: Ergenlik dövründə hormon səviyyələrində müvəqqəti dəyişikliklər müşahidə oluna bilər ki, bu da keçici ginekomastiyaya səbəb olur. Bu vəziyyət adətən 6 ay – 2 il ərzində öz-özünə həll olunur.
- Yaşlanma: Yaşlı kişilərdə testosteronun azalması və bədən yağının artması estrogen səviyyəsini yüksəldə bilər, bu da ginekomastiyaya səbəb ola bilər.
- Dərmanların Təsiri: Anabolik steroidlər, bəzi antidepressantlar, antihipertenziv dərmanlar və xərçəng müalicəsində istifadə edilən bəzi preparatlar ginekomastiyaya səbəb ola bilər.
- Xroniki Xəstəliklər: Qaraciyər çatışmazlığı, böyrək xəstəlikləri, tiroid pozğunluqları və bəzi şişlər də ginekomastiyaya yol aça bilər.
Ginekomastiyanın Klinik Təsviri
Ginekomastiya əsasən ağrısız olur, lakin bəzi hallarda həssaslıq və narahatlıq hiss edilə bilər. Ümumiyyətlə, bu vəziyyət iki tərəfli şəkildə müşahidə olunur, lakin bəzi hallarda yalnız bir döşdə inkişaf edə bilər.
Ginekomastiyanı psevdoginekomastiyadan (lipomastiya) ayırmaq vacibdir. Psevdoginekomastiya yalnız piy toxumasının toplanması nəticəsində yaranır və hormonal balanssızlıqla əlaqəli deyil.
Ginekomastiyanın Diaqnostikası
Ginekomastiyanın səbəbini müəyyən etmək üçün fiziki müayinə və laborator analizlər tələb oluna bilər. Aşağıdakı müayinələr aparıla bilər:
- Hormon Analizləri: Testosteron, estrogen, LH, FSH, prolaktin və tiroid hormonlarının səviyyəsinin qiymətləndirilməsi.
- Ultrasəs və ya Mammoqrafiya: Döş toxumasının quruluşunu və şişlərin olub-olmamasını müəyyən etmək üçün istifadə edilir.
- Qaraciyər və Böyrək Testləri: Xroniki xəstəliklərdən qaynaqlanan ginekomastiyanı aşkar etmək üçün aparılır.
Nəticə
Ginekomastiya, kişilərdə döş toxumasının böyüməsi ilə xarakterizə olunan və əsasən hormonal balanssızlıq nəticəsində yaranan bir haldır. Yetkinlik dövründə və yaşlılıqda daha çox rast gəlinir. Əgər ginekomastiya müalicə tələb edirsə, onun səbəbinə əsasən uyğun terapiya seçilməlidir. Diaqnoz və müalicə üçün mütəxəssis məsləhəti vacibdir.